درد خیالی عارضه ناتوان کننده قطع عضو است. اساتید بخش طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه تهران موفقیتهایی در کنترل درد خیالی با تحریکات مکرر مغزی داشته اند. در این پست ادامه بحث درد خیالی را آورده ایم.
این مطلب توسط خانم دکتر مریم نظری دستیار طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه تهران زیر نظر نویسنده سایت تهیه شده است.
محدودیتهای عملکردی:
عوارض عملکردی درد خیالی شامل اختلالات خواب ، کاهش توانایی راه رفتن، ناتوانی برگشت به کار و محدودیت در فعالیت های اجتماعی است.
بیماران مبتلا به درد خیالی در مقایسه با افراد قطع عضو شده بدون درد درجات شدیدتر از نومیدی ، علائم بیشتر افسردگی ، رایت کمتر از روابط اجتماعی و کیفیت پایین تر زندگی را تجربه می کنند.
مطالعات تشخیصی:
تشخیص درد خیالی از لحاظ بالینی بر اساس تاریخچه و معاینه فیزیکی انجام می شود.
در موارد زیر نوار عصب، رادیوگرافی و سونوگرافی جهت تشخیص به کار می رود :
1- نوروما 2- آبسه 3- بورسیتها 4-خار استخوانی 5-تکه استخوانی 6-گیر افتادگی عصب
در صورت شک به سایر تشخیصها سایر روش ها مثل ام آر آی و تشخیصهای الکترودیاگنوستیک تجویز می شود.
بلوک عصبی ممکن است بعنوان یک ابزار تشخیصی برای بیماران خاص استفاده شود .
ارزیابی های مختلف درد و پرسشنامه های روانشناختی برای ارزیابی شدت اثرات درمان و ناتوانی مورد استفاده قرار می گیرند.
تشخیص افتراقی
احساس خیالی
درد قسمت باقیمانده
درد مزمن پس از جراحی
درد ریشه عصبی
درد آسیب عصبی
درد عروقی
درمان :
درمان اولیه:
اگر امکان دارد قبل از قطع عضو باید به بیماران آموزش بدهیم که درد خیالی یک عارضه نیست بلکه عارضه طبیعی بعضی قطع عضو ها می باشد. آموزش درباره درد خیالی ، اضطراب و دیسترس بیماران را کاهش می دهد .
سیر مورد انتظار علائم بعد از قطع و در طول جا افتادن پروتز باید به دقت برای بیمار مرور شود.
تزریق های خاص که در آن تلاش می شود با تزریق در مسیرهای عصب یا اپی دورال در دوره قبل از جراحی و بعد از جراحی اولیه از درد خیالی جلوگیری کنند موثر نبوده است.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و ضد تشنج ها در طولانی مدت بعنوان داروهای اصلی در نظر گرفته می شوند.
مطالعات کنترل شده، پاسخ های مختلفی در مورد اثرات داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای در درد خیالی را نشان داده است.
ضد تشنج های موثر شامل :کاربامازپین ، گاباپنتین،توپیرامات و لاموتریژین می باشند
مطالعات کنترل شده ثابت کرده اند که اپیوئیدها اثرات آنالژزیک در درد خیالی دارند و پیشنهاد کننده یک اثر روی مسیرهای قشر مغز می باشد.
ترامادول یک داروی ضد درد می باشد که در درد خیالی طول کشیده موثر می باشد.
آنتاگونیستهای رسپتور N متیل D آسپارتات NMDA مثل دکسترومتورفان در کنترل درد خیالی در چندین مطالعه موثر بوده اند.
مداخلات دارویی دیگر شامل: β بلوکرها(مثلا پروپرانولول) - پماد کاپسایسین موضعی - داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی - ضد دردهای غیر مخدر - سم بوتولیسم پیشنهاد شده اند ولی تحقیقاتکنترل شده مناسبی از آنها منتشر نشده است.
توانبخشی
تحریک عصبی الکتریکی از طریق پوست بعنوان یک روش درمانی موثر طولانی مدت در نظر گرفته می شود. تحریک عصبی الکتریکی از طریق پوست می تواند درمراحل اولیه بعد از جراحی بدون عوارض جانبی مهم شروع شود.
جورابهای فشاری و چروک دهنده های اندام در مراحل اولیه بعد از جراحی و گرما و سرما ، مانیپولاسیون ، ویبراسیون ، ماساژ و طب سوزنی همگی می توانند در جهت بهبودی درد خیالی مورد استفاده قرار گیرند.
چندین مطالعه نتایج مثبت از روشهای بیوفیدبک، گزارش داده اند. از این روش در بخش طب فیزیکی و توانبخشی بیمارستان فیروزگر استفاده می شود.
استفاده مکرراز پروتزهای میوالکتریک که فیدبک حسی ، حرکتی ، و بینایی فراهم می کنند در کاهش درد درد خیالی موثر گزارش شده است.
محرکهای لامسه ای در کاهش درد خیالی همراه با برگشت ساختار قشر مغز موثر گزارش شده است .
درمانهای با واقعیت مجازی و درمان آینه ای با ایجاد ورود داده های بینایی بعنوان درمان بالقوه پیشنهاد شده است.
مطالعات روانشناختی شامل تکنیکهای آرامیدگی، درمان استرس، هیپنوتیزم باعث بهبودی می شوند درحالی که مطالعات انجام شده روی درد خیالی اندک بوده است .
استفاده از تحریکات مکرر مغزی در بخش طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه تهرانبصورت تحقیقاتی همراه با نتایج مثبتی بوده است
روشها:
در موارد مقاومت به درمان های دارویی بی حسی ناحیه ای با بی حس کننده های موضعی مثل بلوک شبکه یا عصب ، بلوک سمپاتیک و بلوک اپی دورال توسط متخصصین طب فیزیکی بکار می روند.
جراحی:
به طور عمومی برای درد خیالی اندیکاسیون ندارد .
بازدید محل قطع شده و روشهایی مثل جراحی نوروما در بیماران خاص ناشی از نوروما اندیکاسیون دارد .
هدف از رزکشن نوروما ، بهبود درد محل قطع عضو است نه بهبود درد خیالی .
موارد مورد استفاده در موارد مقاوم (تحریکات نخاعی، قطع ناحیه ریشه دورسال، نورکتومی، سمپاتکتومی، ریزوتومی دورسال، کوردوتومی ، تالاموتومی ، رزکشن کورتیکال مغز می باشند که بندرت انجام می شوند.
عوارض بالقوه بیماری:
درد خیالی بعنوان یکی از علل مهم ناتوانی گزارش شده است. درد خیالی فرد قطع عضو را از فعالیت های معمول می اندازد و با فعالیت های روزمره و اجتماعی و تفریحی و شغلی تداخل ایجاد می کند.
کیفیت مرتبط با سلامتی زندگی در افراد قطع عضو با درد خیالی ضعیف تر از افراد قطع عضو بدون آن می باشد.
عوارض بالقوه درمان:
عوارض جانبی درمان های فارماکولوژیک به خوبی شناخته شده اند.
عوارض بیحسی ناحی های شامل:
1-اثرات عمومی 2- اثرات دارویی روشهای بکاررفته مثل افت فشار خون 3- تخریب ساختمان های مجاور
تحریک نخاع نیز با چند عارضه همراه است.
عوارض تکنیکهای برداشت جراحی شامل :1- سندرم هورنر 2- دیس استزی 3- پارالیزیس سودوموتور 4-ضعف 5- عوارض ادراری 6- مشکلات تنفسی
انتخاب بیماران مناسب جهت موفقیت برداشت جراحی مهم است.
آدرس مطب : 1
تلفن : 1 - 1
