فشار بر ریشه های عصبی کمر که به پا تیر می کشد سیاتیک یا سیاتیکا نامیده می شود چون درد در مسیر یکی از مهمترین اعصاب بدن یعنی عصب سیاتیک است. اما عصب سیاتیک عصبی است که از درون لگن شروع شده و شاخه های آن تا انتهای پا را عصب دهی می کنند. بیماران با آسیب عصب سیاتیک یکی از مواردی است که برای تشخیص، درمان و توانبخشی به کلینیکهای طب فیزیکی و توانبخشی و نوارعصب و عضله مراجعه می کند. گاهی دردهای آن برای پزشکان کمتر شناخته شده است و باعث درمان ناکافی بیماران می شود.
مثلا تا 40 درصد بیمارانی که تعویض مفصل لگن می کنند دچار دردهای ناشی از آسیب سیاتیک می شوند که به درمانهای معمول و مسکنهای معمولی پاسخ نمی دهد. حتی برخی از بیمارانی که تعویض مفصل ران انجام می دهند دچار اسیب عصب سیاتیک می شوند و باید درمانهای خاص آنرا دریافت کنند در غیر این صورت، بخاطر تاخیر در روند توانبخشی، پاسخ به جراحی مناسب نخواهد بود. از طرف دیگر برخی از بیماران پس از تزریق در ناحیه باسن دچارآسیب عصب سیاتیک می شوند.
آسیب عصب سیاتیک در موارد زیادی بعلت تصادف موتورسیکلت یا اتوموبیل است. شکستگی یا دررفتگی استخوان لگن هردو می توانند باعث آسیب عصب سیاتیک شوند. قرار گرفتن طولانی مدت بدن در وضعیت نامناسب نیز می تواند باعث آسیب عصب سیاتیک شود. مثلا در حین برخی از جراحی ها اگر وضعیت قرار گرفتن اندام متاسب نباشد می تواند منجر به آسیب عصب سیاتیک گردد. در برخی از افرادی که داروهای خواب آور قوی استفاده می کنند احتمال آسیب در اثر خوابیدن نامناسب وجو دارد. دردهای تیرکشنده از لگن به پا بعد از جراحی هایی مثل جراحی های زنان و اورولوژی می تواند به علت آسیب سیاتیک باشد.
در افراد هموفیلی یا پس از جراحی یا افرادی که داروهای ضد انعقاد مثل وارفارین مصرف می کنند ممکن است بطور خود بخود یا بدنبال آسیب جزئی اطراف عصب خونریزی ایجاد شده و باعث ضعف اندام و درد ناشی از سیاتیک شود.درمان زودرس آن می تواند به پیشگیری از عواقب بعدی پیش گیری نمایید.
نوعی از درگیری سیاتیک بعلت وجود بافت آندومتر در اطراف عصب ایجاد می شود. در این حالت همزمان با پریود دردی درمسیر سیاتیک و بصورت تیر کشنده همراه با گزگز و مورمور ایجاد می شود. بتدریج ممکن است بعلت ایجاد باف فیبری در اطراف عصب این درد مداوم تر شود.
در موارد نادری ممکن است تومرها باعث فشار به عصب سیاتیک شوند. تشخیص زودرس آنها بسیار مهم است زیرا ممکن است تومر در مراحل اولیه باشد و با برداشتن آن بیمار کاملا درمان شود. متاسفانه در چند مورد از بیمارانی که در کلینک طب فیزیکی و توانبخشی تشخیص داده شده بودند بیما ر با تشخیص دیسک کمر تحت جراحی قرار گرفته بود یا تزریق کورتون برای درد برای بیمار انجام شده بود که بیمار بطور موقت برای 10 روز بهبودی نسبی داشت اما درد برگشته بود.
در طی جراحی هیپ موارد آسیب عصب سیاتیک شدید شایع نیست اما حدود 40 درصد بیماران مخصوصا افرادی که تعویض مفصل مجدد برایشان انجام می شود دچار آسیب سیاتیک می شوند. آسیب عصب حتی اگر خفیف باشد می تواند باعث درد شدیدی در بیمار شده و بیمار با قرار دادن پا بر روی رمین احساس سوزن سوزن شدن و سوزش کند و با تعویق رون توانبخشی، نتیجه مناسبی از درمان نگیرد.
در این حالت مسکنهای معمولی موثر نیست و داروهایی که درد عصبی را کم می کنند باید تجویز شود. اقدامات طب فیزیکی نیز می توانند درد بیمار را کم کرده و باعث شوند روند توانبخشی هرچه سریعتر انجام شود. احتمال درگیری عصب سیاتیک حتی در موارد تعویض مفصل زانو نیز ممکن است اتفاق افتد.
آسیب عصب در اثر تزریق دارو در باسن علت دیگر آسیب عصب سیاتیک است. اگر دارو داخل عصب تزریق شود بیمار بلافاصله درد شدیدی را تجربه می کند. برخی موارد تزریق باعث خونریزی دور عصب و تشکیل لخته دور آن می شود و بتدریج درد بیمار شدید تر شده و درد به پا تیر می شکد. در موارد دیگر برخی از داروها دور عصب رسوب کرده و به عصب اسیب می زنند. برخی از داروها برای عصب سمی بوده و حتی اگر دورتر از عصب تزریق شوند می توانند آسیب عصبی ایجاد کنند. تزریق هر دارویی باید با تجویز پزشک و توسط فرد دوره دیده باشد.
گاهی برخی افراد خودشان به خودشان تزریق می کنند که علاوه بر احتمال تزریق داخل شریان یا ورید که بسیار خطرناک است؛ این کار خطر آسیب به عصب سیاتیک را بیشتر می کند. درموارد زیادی پس از تزریق نقاط دردناک در باسن ایجاد می شود. این مشکل را نباید با آسیب عصب سیاتیک اشتباه گرفت. در این حالت پارگی عضله یا آسیب به شاخه های کوچک عصبی باعث دردی می شود که تا پایین تیر می کشد اما به انگشتان نمی رسد. این مشکل گاهی دردهای شدید شبیه به درگیری سیاتیک ایجاد می کند. اقدامات طب فیزیکی معمولا باعث بهبود کامل این مشکل می شود.
گاهی تزریق دردناک باعث حالتی در پا می شود که به آن سندرم درد ناحیه ای کمپلکس می گویند. این حالت می تواند با درگیری عصب سیاتیک یا بدون آن دیده شود. در این حالت بیمار از درد بسیار شدید اندام شکایت دارد و می تواند همره با عرق کردن و قرمزی پا باشد. درمان هرچه سریعتر باید انجام شود.
در صورتی که این حالت مزمن شود درمان بسیار مشکل و گاهی غیر ممکن می شود. انجام هرگونه اقدامی که باعث افزایش درد در این بیماران شود ممنوع است. متاسفانه برخی از پزشکان با این بیماری آشنایی ندارند. بعنوان مثال یکی از بیماران ما 11 بار تحت عمل جراحی دیسک کمر قرار گرفته بود و با برنامه توانبخشی جامع، اقدامات طب فیزیکی و دارو درمانی تنها بهبود نسبی پیدا کرد.
متاسفانه نوزادان نیز از آسیب سیاتیک در امان نیستند. تزریقات ناحیه باسن می تواند باعث این حالت شود. گاهی تزریق در شریان نافی بجای ورید نافی باعث آسیب سیاتیک می شود. در این حالت اسپاسم شدید شریانی باعث آسیب شدید عصب می شود.آسیب ناشی از تیر و یا چاقو از علل دیگر آسیب عصب سیاتیک می باشتد.علت دیگر آسیب عصب سیاتیک ، گیر افتادن عصب در لگن است که به آن سندرم پیریفورمیس می گویند و قبلا در مورد آن توضیح داده ایم.گاهی در اثر ضربه به ران، استخوان سازی در عضله ایجاد می شود و باعث فشار به عصب سیاتیک می شود.
علایم آسیب عصب سیاتیک:
علایم بستگی به شدت و نوع آسیب عصب دارد. بیمار ممکن است از ضعف عضلات شکایت نماید. ممکن است بیمار دچار علایم حسی مثل کاهش حس؛ گزگز و مورمور در شست پا؛ پشت و جلو پا ، ران ساق شود.تشخیص درگیری عصب سیاتیک و تععین شدت آن با نوار عصب و عضله انجام می شود.
درمان و توانبخشی آسیب عصب توسط متخصصین طب فیزیکی انجام می شود. در صورتی که بیمار نیاز به جراحی داشته باشد بیمار با متخصص مربوطه مشاوره می شود.
سطح مطلب: عمومی، کارشناسی، تخصصی و فوق تخصصی
آدرس مطب : 1
تلفن : 1 - 1
